Zrozumienie VPD – Klucz do Doskonałych Warunków Uprawy Wewnętrznej
Kiedy zrozumiesz, czym jest deficyt ciśnienia pary (VPD), wszystkie czynniki środowiskowe, które starasz się kontrolować, nabierają sensu. Zarządzanie VPD to klucz do stworzenia idealnych warunków dla uprawy roślin w pomieszczeniach – Twoje rośliny na pewno Ci za to podziękują!
Rola Wilgotności w Uprawie Roślin
Wilgotność jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na rozwój roślin. By stać się bardziej świadomym i skutecznym ogrodnikiem, warto zrozumieć, czym jest wilgotność, jak rośliny na nią reagują oraz jak można nią zarządzać, aby zapewnić optymalne warunki wzrostu.
Wilgotność odnosi się do ilości wody w powietrzu w postaci pary wodnej, a nie mgły czy kropel. Temperatura odgrywa kluczową rolę w wilgotności, ponieważ cieplejsze powietrze jest w stanie pomieścić więcej pary wodnej. Aby ułatwić jej pomiar, stosuje się pojęcie wilgotności względnej (RH) – wyrażonej w procentach i odnoszącej się do ilości pary wodnej obecnej w powietrzu w porównaniu do maksymalnej ilości, jaką powietrze mogłoby pomieścić przy danej temperaturze.
Wpływ Wilgotności Względnej na Rośliny
Wilgotność względną łatwo mierzyć za pomocą higrometrów, które można kupić w sklepach ogrodniczych. RH ma istotny wpływ na rośliny, które „pocą się” przez transpirację, uwalniając wodę przez aparaty szparkowe, co jest kluczowe dla ich wzrostu. Im bardziej suche jest powietrze, tym intensywniejsza transpiracja, a w warunkach wysokiej wilgotności transpiracja maleje.
Ciśnienie Par i Jego Wpływ na Rośliny
Wszystkie gazy, w tym para wodna, wywierają ciśnienie. W warunkach wysokiej wilgotności powietrza ciśnienie pary jest wyższe, co oznacza większe ciśnienie na liście roślin, utrudniające im transpirację. W środowisku o niskiej wilgotności powietrze wywiera mniejsze ciśnienie, co ułatwia roślinom utratę wody.
Czym jest Deficyt Ciśnienia Pary (VPD)?
Deficyt ciśnienia pary (VPD) to różnica między maksymalnym ciśnieniem pary, jakie mogłoby wystąpić w nasyconym powietrzu (100% RH przy danej temperaturze), a rzeczywistym ciśnieniem pary w powietrzu. Dla roślin VPD jest odczuwalną różnicą ciśnienia między parą wodną wewnątrz liścia a ciśnieniem w powietrzu. Wyższe wartości VPD sprzyjają transpiracji i pobieraniu wody, podczas gdy niskie VPD zmniejsza intensywność transpiracji.
VPD można interpretować jako „zapotrzebowanie atmosferyczne na wodę” lub „siłę suszenia” powietrza. Przy wysokiej wilgotności względnej VPD jest niskie, natomiast przy niskiej wilgotności względnej VPD jest wysokie, co intensyfikuje parowanie wody z rośliny. VPD dostarcza hodowcom dokładniejszych informacji na temat odczuwanych przez rośliny warunków.
Zarządzanie Wilgotnością
Utrzymanie odpowiedniej wilgotności w uprawie wewnętrznej pozwala na zachowanie zdrowej transpiracji, która jest kluczowa dla wzrostu roślin. Zdrowe rośliny transpirują w sposób naturalny, chłodząc się i zwiększając pobór składników odżywczych. W fazie wegetatywnej (wzrostu) optymalna jest wilgotność względna około 70%, natomiast podczas fazy kwitnienia i owocowania najlepiej sprawdza się wilgotność 50%.
TABELA VPD
Oto kolorowa tabela przedstawiająca Deficyt Ciśnienia Par (VPD) w zależności od temperatury (°C) i wilgotności względnej (%). Wartości VPD (w kPa) są oznaczone kolorami – od niskich przy wyższej wilgotności do wysokich przy niskiej wilgotności. Ta tabela pomaga w identyfikacji optymalnych warunków uprawy poprzez zrozumienie, jak temperatura i wilgotność wpływają na parowanie wody z roślin.
Patrząc na ten przykład, widzimy, że przy wilgotności względnej na poziomie 70% temperatura powinna wynosić od 22°C do 26°C (72-79°F), aby utrzymać zdrowy poziom VPD. Jeśli latem Twoje środowisko uprawy jest ciepłe – jak często ma to miejsce w uprawach wewnętrznych – warto utrzymywać wilgotność na poziomie 75% przy temperaturze od 26°C do 29°C (79-84°F).
Utrzymywanie wysokiej wilgotności względnej w uprawie wewnętrznej niesie jednak ryzyko rozwoju chorób grzybowych i obniżenia skuteczności filtrów węglowych. Powszechnie przyjmuje się, że przy wilgotności powyżej 60% efektywność absorpcji filtrów maleje, a przy poziomie RH przekraczającym 85% większość filtrów węglowych przestaje działać całkowicie. Dlatego dobrą praktyką jest utrzymywanie wilgotności względnej w zakresie 60-70%, przy jednoczesnym dostosowywaniu temperatury do idealnego zakresu VPD – w tym przykładzie byłoby to od 18°C do 26°C (64-79°F).
Tabela pokazuje również, że przy temperaturach powyżej 22°C (72°F), wilgotność względna na poziomie 50% staje się krytycznie niska i powinna być raczej unika, aby zminimalizować stres roślin. Chcemy, abyś zrozumiał, że te informacje nie oznaczają, iż musisz rygorystycznie kontrolować VPD w swoim ogrodzie. Warto jednak wyciągnąć wniosek, że VPD daje lepszy obraz tego, ile wilgoci powietrze „chce” pobierać z Twoich roślin niż sama wilgotność względna.
Aby obliczyć VPD swoich roślin, możesz postępować zgodnie z poniższymi krokami:
- Zmierz temperaturę liści.
- Sprawdź ciśnienie pary wodnej przy 100% wilgotności względnej, korzystając z poniższej tabeli.
Jak Obliczyć Deficyt Ciśnienia Par (VPD)
- Zmierz temperaturę powietrza oraz wilgotność względną, a następnie znajdź odpowiadającą im wartość ciśnienia pary wodnej w tabeli powyżej.
- Oblicz VPD, odejmując ciśnienie pary wodnej w powietrzu od ciśnienia pary wodnej w liściach.
Przykład obliczeń:
- Temperatura liścia = 24°C (100% wilgotności względnej)
- Ciśnienie pary wodnej (VP) liścia: 29,8
- Temperatura powietrza = 25°C przy wilgotności 60%
- Ciśnienie pary wodnej (VP) powietrza: 19,0
- VPD = 10,8 kPa
Wpływ Wilgotności na Rośliny
Rośliny dostosowują swoją transpirację, regulując aparaty szparkowe na liściach. Przy wysokiej wilgotności względnej (niski VPD) aparaty szparkowe otwierają się szerzej, pozwalając na większą absorpcję CO₂, co wspiera fotosyntezę. Wraz ze wzrostem VPD (niska wilgotność), aparaty szparkowe zaczynają się zamykać, by ograniczyć utratę wody. Długotrwała niska wilgotność powoduje spowolnienie wzrostu roślin lub jego zahamowanie, gdyż aparaty szparkowe zamykają się, by zapobiec więdnięciu.
Gdy wilgotność jest zbyt niska, rośliny mają trudności z rozwojem. Przy wysokim VPD rośliny ograniczają transpirację, zwijając liście od krawędzi do wewnątrz, aby zredukować narażenie na światło i zmniejszyć powierzchnię parowania. Jest to mechanizm ochronny, widoczny na przykładzie liści zwiniętych w rurki.
Zjawisko Gutacji i Nadmiar Wilgotności
Wysoka wilgotność względna sprzyja wzrostowi roślin, jednak nadmiernie niska transpiracja (niski VPD) ogranicza transport minerałów, szczególnie wapnia. Jeśli wilgotność względna osiąga 95-100%, rośliny nie są w stanie transpirować, co zwiększa ciśnienie wewnętrzne. Połączenie wysokiego ciśnienia korzeniowego i wilgotnej strefy korzeniowej prowadzi do procesu zwanego gutacją – wypychania wody z liści przez specjalne struktury zwane hydatodami. Gutacja objawia się małymi kroplami na krawędziach liści, szczególnie rano lub tuż po włączeniu światła. Jeśli na brzegach liści pojawiają się białe, krystaliczne osady, może to być znak, że doszło do gutacji.
Ryzyko Chorób Grzybowych
Wysoka wilgotność powietrza zwiększa ryzyko chorób grzybowych. W warunkach wysokiej wilgotności para wodna może się skraplać na liściach, co tworzy idealne środowisko do rozwoju grzybów, takich jak szara pleśń i mączniak prawdziwy. Gutacja również sprzyja chorobom, ponieważ krople wody na liściach stanowią idealne miejsce dla zarodników grzybów do kiełkowania.
Kontrolowanie VPD (deficytu ciśnienia pary) wymaga precyzyjnego zarządzania temperaturą i wilgotnością w środowisku uprawy. Oto urządzenia, które pomagają utrzymać optymalne warunki VPD:
1. Higrometr
- Służy do pomiaru wilgotności względnej powietrza. Higrometry cyfrowe mogą również rejestrować dane i alarmować o odchyleniach od zadanych poziomów wilgotności.
- W uprawach wewnętrznych umieszcza się je w pobliżu roślin, aby monitorować rzeczywiste warunki w ich otoczeniu.
2. Termometr
- Pozwala na stały monitoring temperatury w pomieszczeniu uprawowym.
- Często stosuje się termometry cyfrowe, które można połączyć z systemami automatycznego sterowania, by monitorować i regulować temperaturę.
3. Klimatyzator (AC)
- Utrzymuje odpowiednią temperaturę w pomieszczeniu. Klimatyzator pomaga schłodzić powietrze, szczególnie w ciepłych miesiącach, co zapobiega nadmiernemu wzrostowi VPD.
- Klimatyzatory z regulacją wilgotności są szczególnie przydatne, ponieważ pozwalają jednocześnie schładzać i osuszać powietrze.
4. Nawilżacz powietrza
- Podnosi poziom wilgotności w suchych pomieszczeniach, co jest ważne, gdy VPD jest zbyt wysokie.
- Nawilżacze ultradźwiękowe są szczególnie polecane do upraw, ponieważ nie nagrzewają wody i nie zwiększają temperatury pomieszczenia.
5. Osuszacz powietrza
- Obniża wilgotność, gdy poziom RH jest zbyt wysoki, co może zmniejszyć ryzyko chorób grzybowych i pomóc w obniżeniu VPD do optymalnego poziomu.
- W większych uprawach stosuje się osuszacze z automatycznym sterowaniem wilgotnością, aby precyzyjnie regulować poziom wilgotności.
6. Wentylator
- Wspomaga cyrkulację powietrza, co pomaga w równomiernym rozkładzie wilgotności i temperatury w pomieszczeniu.
- Cyrkulacja powietrza zapobiega powstawaniu zastojów wilgoci wokół roślin, co jest istotne dla kontrolowania VPD i zmniejszenia ryzyka rozwoju chorób.
7. Regulatory VPD
- Zaawansowane systemy sterowania klimatem umożliwiają bezpośrednie ustawienie docelowego VPD. Regulatory te monitorują zarówno temperaturę, jak i wilgotność, automatycznie dostosowując pracę nawilżaczy, osuszaczy i klimatyzatorów, aby utrzymać optymalne VPD.
- Systemy te są często stosowane w dużych komercyjnych uprawach i mogą być połączone z aplikacjami mobilnymi do zdalnego monitorowania.
8. Oświetlenie LED z regulacją ciepła
- Oświetlenie LED generuje mniej ciepła niż tradycyjne lampy, co pozwala na lepszą kontrolę temperatury w pomieszczeniu.
- Regulacja intensywności światła może także wpływać na temperaturę liści, a tym samym na VPD.
9. Systemy automatycznego sterowania klimatem
- Zaawansowane systemy automatyki, takie jak sterowniki klimatyczne, integrują pomiary z higrometrów, termometrów, nawilżaczy i osuszaczy, automatycznie regulując warunki.
- Ułatwiają precyzyjną kontrolę nad VPD w dużych przestrzeniach uprawowych.
Dzięki odpowiedniemu doborowi tych urządzeń można utrzymać optymalne VPD, co sprzyja zdrowemu wzrostowi roślin i minimalizuje ryzyko chorób związanych z niewłaściwą wilgotnością i temperaturą.
- Na drodze ku legalizacji. Przystanek depenalizacja cz.4 - 5 listopada 2024
- Twoja Historia w Filmie Dokumentalnym – Szukamy Świadectw Osób Dotkniętych Konfliktem Wokół Marihuany - 2 listopada 2024
- Analiza oraz skutki dotyczące rozporządzenia Ministra Zdrowia ograniczającego dostęp do medycznej marihuany - 30 października 2024
