W dniu 12 marca 2021 roku na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (dalej „MRiRW”) pod adresem https://www.gov.pl/web/rolnictwo/wazna-informacja-dotyczaca-konopi-odmiany-finola zamieszczono komunikat, iż na podstawie art. 9 ust. 5 Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) nr 639/2014 z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie uzupełnienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz zmiany załącznika X do tego rozporządzenia (dalej „rozporządzenie 639/2014”) dnia 13 stycznia 2021 r. MRiRW wysłało powiadomienie do Komisji Europejskiej o wniosku w sprawie upoważnienia do ustanowienia zakazu wprowadzania do obrotu FINOLI zgodnie z art. 18 dyrektywy 2002/53/WE. Jak wynika z komunikatu MRiRW, powiadomienie takie zostało wysłane w związku z kontrolami upraw konopi przeprowadzonymi przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w latach 2019 i 2020, które to wykazały, iż średnia wyników dla wszystkich prób FINOLI przekroczyła zawartość THC określoną w art. 32 ust. 6 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009 (dalej „rozporządzenie 1307/2013”) tj. 0,2%.
Błędne zastosowanie procedury B w 2019 roku
W związku z powyższym, poprzez dostęp do informacji publicznej, otrzymałem z MRiRW oraz ARiMR-u dokumenty i dane dotyczące kontroli za lata 2019 i 2020, tj. (i) Sprawozdanie z wykonywania kontroli w zakresie określenia zawartości tetrhahydrokanabinolu (THC) w konopiach włóknistych w 2019 roku, wykonanej przez „Masdiag Sp. z o.o.” oraz (ii) Sprawozdanie z wykonywania kontroli w zakresie określenia zawartości tetrhahydrokanabinolu (THC) w konopiach włóknistych w 2020 roku wykonanej przez „Masdiag Sp. z o.o”. Zgodnie z treścią przesłanych dokumentów, zarówno w roku 2019 jak i 2020, w przypadku kontroli upraw odmiany FINOLI została zastosowana procedura B, choć zgodnie z rozporządzeniem 639/2014 kontrole zawartości THC w tych latach winny zostać przeprowadzone z zastosowaniem procedury A.
Załącznik III do rozporządzenia 639/2014 określa dwie procedury oznaczania zawartości THC – procedurę A i procedurę B. Zgodnie z punktem 1.1. załącznika III procedury A stosuje się ,,w kontroli produkcji konopi, o której mowa wart. 32 ust. 6 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 i art. 30 lit. g) rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 809/2014”. Natomiast procedurę B stosuje się, zgodnie z punktem 1.2. załącznika, w sytuacji wskazanej w art. 36 ust. 6 rozporządzenia 809/2014 (która w Polsce nie wystąpiła, zwłaszcza że wymagałoby to uprzedniego powiadomienia Komisji Europejskiej), a ponadto zgodnie z art. 9 ust. 4 rozporządzenia 639/2014 wówczas, gdy w poprzednim roku zawartość THC w danej odmianie przekroczyła już maksymalny dozwolony poziom. W odniesieniu do odmiany konopi FlNOLA sytuacja taka nie wystąpiła. Gdyby bowiem w roku 2018 poziom zawartości THC w tej odmianie przekroczył 0,2%, to Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedmiotowe powiadomienie winno wysłać już w 2020 roku. Brak przekroczenia zawartości THC w roku 2018 potwierdza również Sprawozdanie z działalności ARiMR za rok 2018 (strona 155) w którym podano informacje, iż:
„Zbadano poziom THC w odmianach: Finola, Glyana, Futura 75, Uso-31, Tisza, Santhica 70, Białobrzeskie, Seculeni Jublleu, Fedora 17, Tygra, Henola, Felina 32 na plantacjach objętych weryfikacją. W 9 działkach z 87 skontrolowanych stwierdzono, iż zawartość THC w analizowanych próbach przekroczyła dopuszczalny w Unii Europejskiej poziom wartości dla konopi włóknistych wynoszący 0,2%. Zawartość THC w wyżej wymienionych odmianach konopi, nie przekroczyła dopuszczalnej w Unii Europejskiej wartości dla konopi włóknistych 0,2 % liczonej jako średnia wyników dla wszystkich prób kontrolnych danej odmiany.”
Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, iż instytucja przeprowadzająca badanie kontroli zawartości THC w odmianach FINOLI winna w 2019 roku zastosować procedurę A. Dopiero w razie ewentualnego przekroczenia zawartości THC w roku 2019, w następnym tj. 2020 roku, winna zastosować procedurę B. Błędne zastosowanie procedury jest okolicznością, która wyklucza zastosowanie przez MRiRW przepisów art. 9 ust. 4 i 5 rozporządzenia 639/2014 i tym samym wysłanie przedmiotowego powiadomienia.
Błędne zaokrąglenie średniej wyników za 2019 rok
Zgodnie z przesłanym przez MRiRW powiadomieniem kontrolowane w 2019 roku uprawy odmiany FINOLA przekroczyły zawartość THC, osiągając uśredniony wynik w wysokości 0,23 %. Abstrahując od zastosowania procedury B w tymże roku, należy zwrócić uwagę na fakt, iż art. 32 ust. 6 rozporządzenia 1307/2013 wskazuje progową dopuszczalną wartość z dokładnością do jednego miejsca po przecinku tj. 0,2% i w taki też sposób winna zostać podana średnia wyników za rok 2019. Wyliczona z pełną dokładnością, tj. bez zaokrągleń, średnia wyników za rok 2019 wynosi 3,83% dzielone przez 17, tj. 0,225294118%. Liczba ta, po zaokrągleniu zgodnie z powszechnie przyjętymi zasadami matematyki do jednego miejsca po przecinku równa się 0,2%, a zatem nie przekracza maksimum wskazanego w art. 32 ust. 6 rozporządzenia 1307/2013. Skoro więc w roku 2019 średnia wyników zawartości THC kontrolowanych upraw FINOLI nie przekroczyła 0,2%, w roku 2020 winna ponownie zostać zastosowana procedura A.
Podobna sytuacja miała miejsce w Wielkiej Brytanii w 2016 roku. Pierwotnie władze te dokonały powiadomienia analogicznego do dokonanego obecnie przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, czego skutkiem było przyjęcie decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2016/17 z dnia 7 stycznia 2016 r. zezwalającej Zjednoczonemu Królestwu na wprowadzenie na swoim terytorium zakazu wprowadzania do obrotu odmiany konopi ujętej we wspólnym katalogu odmian gatunków roślin rolniczych na podstawie dyrektywy Rady 2002/53/WE. Powiadomienie dokonane przez Wielką Brytanię było jednak skutkiem wadliwego zaokrąglenia – podobnie jak w niniejszej sprawie – średniej wyników do dwóch zamiast do jednego miejsca po przecinku. Po zwróceniu władzom brytyjskim uwagi na ten błąd, wycofały one dokonane powiadomienie, co spowodowało uchylenie powyższej decyzji na mocy decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2016/1925 z dnia 31 października 2016 r. uchylającej decyzję wykonawczą (UE) 2016/17 zezwalającą Zjednoczonemu Królestwu na wprowadzenie na swoim terytorium zakazu wprowadzania do obrotu odmiany konopi ujętej we wspólnym katalogu odmian gatunków roślin rolniczych na podstawie dyrektywy Rady 2002/53/WE. Jak podkreśliło brytyjskie Ministerstwo Środowiska, Żywności i Spraw Wsi z dnia 24 marca 2016 r. w piśmie do właściciela odmiany FINOLI:
Defra will continue to work with colleagues at Fera Science Ltd (Fera) to ensure that the sampling and analysis of hemp continues to be carried out in accordance with EU Regulations and that the permitted tolerance is applied to the results before notifications are made to the Commission” (,,Defra [Ministerstwo Środowiska, Żywności i Spraw Wsi ] będzie nadal pracować z kolegami z Fera Science Ltd (Fera) w celu zapewnienia, że pobór próbek i analiza konopi będą prowadzone nadal zgodnie z Rozporządzeniami UE i że dopuszczalna tolerancja jest stosowana do wyników zanim dokonywane są powiadomienia kierowane do Komisji“)
Przez ,,dopuszczalną tolerancję”, o której mowa powyżej, należy rozumieć wynikającą z zaokrąglenia dopuszczalną tolerowaną różnicę między wyliczoną bez jakichkolwiek zaokrągleń średnią a liczbą 0,2%. W praktyce dopuszczalna tolerancja wynosić może mniej niż 0,05%.
Wpływ błędów w liczeniu na sektor konopny w Polsce
Należy również zwrócić uwagę na negatywne skutki powiadomienia oraz wycofania dopłat dla polskich rolników i polskiego rolnictwa. Na ostatnim posiedzeniu Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi – podkomisji stałej do spraw biogospodarki i innowacyjności w rolnictwie z dnia 19 marca 2021 roku, zostały szeroko omówione informacje na temat korzyści dla polskiego przemysłu wynikające z uprawy i przetwórstwa konopi siewnych. Zastępca dyrektora Departamentu Innowacji i Polityki Przemysłowej Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii Piotr Zbadała podkreślał perspektywiczność rośliny konopi i coraz to większe zapotrzebowanie na surowce z niej uzyskiwane.[1] Wszechstronne zastosowanie konopi, od stosowania jej nasion w celach paszowych po zastosowanie w przemyśle motoryzacyjnym, tekstylnym, budowlanym, kosmetycznym i żywieniowym sprawia, że jesteśmy świadkami rewolucji konopnej, która ogarnęła już cały świat, od Kanady po Chiny. Polska, jako kraj z kilkusetletnią tradycją upraw konopi do różnych celów przemysłowych stoi przed wielką szansą by stać się jednym z liderów w branży.
Na tym samym posiedzeniu pojawiły się liczne głosy dotyczące negatywnych skutków dla branży upraw konopi związanych z wysłaniem powiadomienia do Komisji Europejskiej, a co za tym idzie braku dopłat do upraw odmiany FINOLI. Dystrybutorzy nasion, plantatorzy i producenci konopi zostali poinformowani o stosownym powiadomieniu dopiero 11 marca 2021 roku, prawie 2 miesiące po jego wysłaniu. W wyniku powiadomienia wielu rolników było zmuszonych do rezygnacji z uprawy konopi w tym roku, a dystrybutorzy nasion pozostali z materiałem siewnym, którego nikt nie chciał kupić. Zgodnie z informacjami przedstawionymi na posiedzeniu oraz udostępnionymi przez ARiMR całkowity areał upraw konopi włóknistych w Polsce w 2021 r. wynosi 3,3 tys. hektarów, natomiast powierzchnia upraw konopi włóknistych odmiany Finola w Polsce, zadeklarowana we wnioskach o przyznanie płatności bezpośrednich w roku 2020 wyniosła 354,06 ha. Wysłane powiadomienie pozbawia dopłat 10% wszystkich upraw konopi włóknistych w Polsce, co będzie miało istotny wpływ na rozwój tego sektora.
Należy w szczególności zwrócić uwagę na następujące okoliczności wysłanego powiadomienia oraz braku dopłat bezpośrednich do upraw odmiany konopi FINOLA dotyczące uprawiających ich rolników:
– w związku z późnym powiadomieniem, rolnicy mogą nie zdążyć podjąć działań (w tym czynności administracyjnoprawnych związanych z uprawą konopi) mających na celu zakup innych nasion niż odmiany FINOLA,
– umowy i kontrakty, w których rolnicy zobowiązywali się dostarczać konopie i nasiona odmiany FINOLI, wykluczają by Ci mogli wybrać inną odmianę,
– spotęgowanie niepewności i lęku związanego z uprawą konopi włóknistych, w związku z którymi nawet najmniejsze przekroczenie zawartości THC w uprawie, może skutkować potraktowaniem plantatora i producenta konopi za przestępcę wytwarzającego czy posiadającego środki odurzające.
Powołując się m.in. na powyższe argumenty w ubiegłym tygodniu złożyłem do MRiRW wniosek o cofnięcie złożonego wniosku do Komisji Europejkiej w sprawie upoważnienia do ustanowienia zakazu wprowadzenia do obrotu odmiany konopi FINOLA oraz powiadomienia o tym wniosku, wysłanym w dniu 13 stycznia 2021 roku.
Stelios Alewras
[1]Zapis posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi – podkomisji stałej do spraw biogospodarki i innowacyjności w rolnictwie z dnia 19 marca 2021 r. dostępny na: https://orka.sejm.gov.pl/zapisy9.nsf/0/D844CAE74A81345FC12586B5003261F3/%24File/0013809.pdf
- 5 kluczowych spostrzeżeń: Konopie indyjskie i zdrowie układu krążenia. - 26 marca 2024
- Terpen limonenowy zmniejsza niepokój wywołany THC - 25 marca 2024
- Najnowszy sondaż CBS wskazuje, że 73,4% Polaków jest za depenalizacją marihuany - 23 marca 2024
