Historyczna zmiana w polityce narkotykowej – świat odwraca się od represji
Rok 2025 może zapisać się na kartach historii jako moment, w którym globalna polityka narkotykowa zaczęła realnie się zmieniać. Coraz więcej państw, organizacji i instytucji międzynarodowych podkreśla konieczność odejścia od podejścia opartego na karaniu, na rzecz ochrony zdrowia, redukcji szkód i praw człowieka.
W stronę humanizmu i pragmatyzmu
Od lat 60. świat tkwił w pułapce tzw. „wojny z narkotykami” – strategii zainicjowanej przez Stany Zjednoczone i wzmacnianej przez agendy ONZ. Efekty? Miliony ludzi w więzieniach, rozwinięty czarny rynek, masowe naruszenia praw człowieka i… żadnej realnej poprawy sytuacji zdrowotnej społeczeństw.
Dziś coraz więcej głosów – także z wewnątrz systemu ONZ – podważa skuteczność tego modelu.
Sekretarz Generalny ONZ mówi wprost
W swoim raporcie z 2023 roku Sekretarz Generalny ONZ, António Guterres, wyraźnie wskazał, że obecna polityka narkotykowa przynosi więcej szkód niż pożytku. Wezwał do przeglądu globalnych strategii, uwzględniającego podejście oparte na zdrowiu publicznym, nauce, redukcji szkód i prawach człowieka.
W swoich wystąpieniach (2018, 2025) zwracał uwagę, że używanie substancji to problem zdrowotny – nie kryminalny, a użytkownicy zasługują na pomoc, a nie karanie.
Ponadto, w związku z rezolucją CND z marca 2025, osobiście zaangażował się w powołanie niezależnego panelu ekspertów (z ramienia ONZ), który ma gruntownie przeanalizować globalny system kontroli narkotyków i zaproponować ścieżki reform. ([idpc.net news, maj 2025])
To jasny sygnał: ONZ pod przewodnictwem Guterresa chce odejść od represji na rzecz polityki opartej na faktach, zdrowiu i redukcji szkód.
To nie tylko przełomowa deklaracja – to otwarcie drzwi do faktycznej zmiany paradygmatu.
Nowy raport: surowa polityka nie działa
Jak podkreślają eksperci Międzynarodowego Konsorcjum Polityki Narkotykowej (IDPC), represyjna polityka narkotykowa jest nie tylko nieskuteczna, ale także szkodliwa. Zamiast rozwiązywać problemy, je pogłębia. Osoby używające substancji są często stygmatyzowane, zastraszane, wykluczane i karane – nawet jeśli nie szkodzą nikomu innemu.
Raport wskazuje jasno: kryminalizacja użytkowników musi się skończyć, a polityki powinny być tworzone w oparciu o dowody naukowe i realne potrzeby społeczeństw – nie ideologie, uprzedzenia i zabobony.
Zwrot ku redukcji szkód
Coraz więcej krajów wdraża polityki redukcji szkód – od Czech i Portugalii po Kanadę i Kolumbię. W niektórych miejscach wprowadzono kontrolowane punkty dystrybucji substancji, odrzucono karanie za posiadanie niewielkich ilości lub zdekryminalizowano używanie w ogóle. Efekty? Spadek zakażeń HIV, mniej zgonów z przedawkowania, większe bezpieczeństwo publiczne i… niższe koszty dla budżetów państw.
A Polska?
W naszym kraju niestety wciąż obowiązuje skrajnie represyjne prawo. Wciąż karze się osoby za posiadanie nawet śladowych ilości marihuany, nawet jeśli są pacjentami. Nie ma rozróżnienia pomiędzy byciem pod wpływem a posiadaniem śladowych metabolitów.
Tymczasem świat idzie dalej. Nawet ONZ zaczyna rozumieć, że dalsze karanie za konopie i inne substancje to droga donikąd.
Na 68. sesji UN Commission on Narcotic Drugs (14 marca 2025) przyjęto przełomową rezolucję, która:
- Powierza powołanie niezależnego panelu ekspertów do oceny systemu międzynarodowej kontroli narkotyków, tworząc precedens w strukturach ONZ. Panel ma działać pod auspicjami sekretarza generalnego ONZ i będzie analizować traktatowe ramy, skutki polityki narkotykowej oraz praw człowieka i zdrowia publicznego.
- Rezolucja została jednogłośnie poparta przez kraje z Globalnego Północnego i Południowego, w tym wiele krajów europejskich, latynoamerykańskich i afrykańskich. Przeciw zagłosowały tylko trzy państwa: Rosja, Argentyna i USA; 18 krajów wstrzymało się od głosu.
- To pierwszy raz, kiedy ONZ skłania się do poważnej rewizji systemu kontroli narkotyków, co otwiera drogę do tematów takich jak dekryminalizacja, redukcja szkód, ochrona praw człowieka, a w dłuższej perspektywie również regulacja legalna produkcji i sprzedaży substancji.
- IDPC i inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego wydały wspólne oświadczenie, ciesząc się z nowej ścieżki ku wartościowej reformie, opartej na zdrowiu, sprawiedliwości i poszanowaniu praw.
Czas na zmianę w Polsce!
Polska nie musi być skansenem prohibicji. Mamy szansę – i obowiązek – dołączyć do międzynarodowego trendu, który stawia na wiedzę, zdrowie i prawa człowieka.
Nie chcemy świata bez substancji – chcemy świata, który potrafi o nich rozmawiać mądrze, bez strachu i przemocy.
- Analiza danych: Otwarcie legalnych sklepów z marihuaną powiązane z dużym spadkiem zgonów opioidowych - 11 sierpnia 2025
- Historyczna zmiana w globalnej polityce narkotykowej - 7 sierpnia 2025
- Marihuanoholik – nowa definicja dla nowego języka debaty o uzależnieniu - 6 sierpnia 2025
