Konopie indyjskie są jedną z najpopularniejszych na świecie, a tym samym najczęściej zażywanych, substancji psychoaktywnych. Wciąż brakuje nam jednak badań dotyczących długotrwałego wpływu używania konopi indyjskich na pamięć epizodyczną, czyli taką, która pozwala zachowywać wspomnienia – zapamiętywać zdarzenia, które wydarzyły się zarówno wczoraj, jak również kilka lat temu.
Przeprowadzone do tej badania pokazały, że osoby będące bezpośrednio pod wpływem konopi indyjskich wykazują zaburzenia w zakresie pamięci epizodycznej i uczenia się (Curran i in. 2016). Nie wiemy natomiast czy efekt ten utrzymuje się u regularnych użytkowników konopi indyjskich, kiedy przestają być pod bezpośrednim ich wpływem. Niejasne jest również neuronalne podłoże tych zmian. Przeprowadzone badanie miało pomóc w znalezieniu odpowiedzi na te pytania badawcze.
Szczegółowa analiza danych na temat deklarowanego używania substancji przez uczestników naszego badania w zestawieniu z wynikami analiz próbek włosów pod kątem substancji psychoaktywnych (wyniki zostały dostarczone po zakończeniu projektu) pokazała, że połowa użytkowników konopi indyjskich, którzy wzięli udział w projekcie używała również innych, nielegalnych w Polsce, substancji psychoaktywnych (w ciągu 3 miesięcy poprzedzających udział w badaniu). Dane z dotychczasowych badań pokazują, że duża część użytkowników konopi indyjskich nie ogranicza używania substancji jedynie do konopi, ale używa również innych nielegalnych lub legalnych substancji psychoaktywnych (głównie alkoholu) (WHO, 2016; Mitchell i Plunkett, 2000; Lynske i in., 2006; Carlson i in., 2005).
Według naszej najlepszej wiedzy, badania porównujące różne wzorce używania substancji psychoaktywnych (używanie konopi indyjskich vs używanie konopi i innych substancji psychoaktywnych) są niezwykle rzadkie. Jednak takie porównanie może być niezwykle wartościowe i pomocne w lepszym zrozumieniu funkcjonowania neuropoznawczego osób regularnie używających konopi indyjskich, dając możliwość uchwycenia potencjalnych różnic w tym funkcjonowaniu w zależności od wzorca używania innych substancji psychoaktywnych. Dlatego też, pomimo że planowaliśmy porównać początkowo osoby regularnie zażywające konopie indyjskie z osobami ich nie zażywającymi, postanowiliśmy finalnie podzielić grupę użytkowników konopi na dwie grupy, wg. wzorca używania innych substancji psychoaktywnych: 1) osoby regularnie zażywające konopie indyjskie, 2) osoby, które używają różnych nielegalnych substancji psychoaktywnych, w tym regularnie konopi indyjskich (konopie indyjskie + 1 = < inne nielegalne w PL substancje psychoaktywne).
Grupy nie różniły się istotnie pod względem poziomu spożycia alkoholu i tytoniu. Choć jednym z celów projektu było sprawdzenie efektu interakcji tytoniu oraz konopi, nie było to możliwe z uwagi na wzorzec używania innych nielegalnych substancji psychoaktywnych, który istotnie różnicował grupy.
W badaniu wzięło udział 81 osób: 29 osób w grupie kontrolnej (osoby, które nie używały konopi indyjskich lub miały z nimi pojedyncze doświadczenia w trakcie życia ani innych substancji psychoaktywnych nielegalnych w PL), 24 regularnych użytkowników konopi indyjskich oraz 27
użytkowników różnych substancji psychoaktywnych nielegalnych w Polsce, w tym regularnie konopi. Grupy były dopasowane pod względem demograficznym, nie różniły się pod względem poziomu inteligencji oraz nie różniły się istotnie w odniesieniu do wzorca używania konopi indyjskich w obu grupach użytkowników konopi.
Celem tego badania było sprawdzenie, czy pogorszenie (wzrokowej) pamięci epizodycznej utrzymuje się poza fazą intoksykacji (kiedy osoby nie pozostają pod bezpośrednim wpływem działania substancji) u osób regularnie używających konopi indyjskich (efekt długotrwały) oraz u osób używających wielu różnych substancji psychoaktywnych, w tym regularnie konopi indyjskich oraz czy istnieją różnice między użytkownikami konopi a grupą kontrolną w aktywności elektrycznej mózgu związanej z procesami pamięciowymi.
Skrócony opis wyników
Nie było istotnych różnic pomiędzy grupami w poziomie wykonania zadania mierzącego pamięć, wszystkie grupy dobrze poradziły sobie z zadaniem, co wskazuje na ogólny dobry poziom pamięci deklaratywnej.
Zaobserwowaliśmy natomiast zmiany w przetwarzaniu pamięciowym na etapie procesu rozpoznawania, które nie przejawiały się na poziomie behawioralnym (opisanym powyżej), ale były widoczne na poziomie fizjologicznym (w analizie danych EEG) i były najbardziej wyraziste w grupie osób używających różnych substancji psychoaktywnych, w tym regularnie konopi indyjskich.
Otrzymane przez nas wyniki pokazały zmienioną aktywność mózgu związaną z procesami pamięciowymi (mierzoną techniką potencjałów wywołanych, a konkretnie mowa o tzw. późnym komponencie ciemieniowym) w grupie użytkowników różnych substancji psychoaktywnych, w tym regularnie konopi indyjskich w porównaniu z grupą kontrolną. Należy dodać, że choć uzyskane wyniki były istotne statystycznie to wielkość efektu była mała (co oznacza, że różnice między grupami były niewielkie).
Poprzednie badania pokazały, że komponent ten odzwierciedla zaangażowanie uwagi, motywacji, wyższych funkcji poznawczych oraz trafność podejmowanych decyzji (np. MacNamara et al., 2011; Wiens & Syrjänen, 2013, Ratcliff et al., 2016; Yang et al., 2019).
Taką zmienioną aktywność mózgu u użytkowników różnych substancji psychoaktywnych podczas wykonywania zadania poznawczego można interpretować jako mechanizm kompensacyjny – zwiększona aktywacja sieci neuronalnych (zwiększony wysiłek “neurofizjologiczny”) pozwala na utrzymanie poziomu wykonania zadania na wysokim/normalnym poziomie (Bhattacharyya i in., 2009; Zeineh i in., 2003; Roberts i in., 2009). Prawdopodobnie podobny mechanizm wystąpił w przypadku naszego badania, gdzie zwiększoną aktywność mózgu związaną z procesami pamięciowymi w grupie użytkowników substancji psychoaktywnych wiążemy z większym zaangażowaniem zasobów uwagowych i motywacyjnych.
Podsumowując, wyniki niniejszego badania pokazują, że po dokładniejszym zbadaniu wzorców używania konopi indyjskich z uwzględnieniem używania innych substancji
psychoaktywnych, wyłączny efekt używania konopi indyjskich wydaje się znacznie osłabiony. Nie zaobserwowaliśmy znaczącego wpływu w przypadku samych konopi indyjskich, a jedynie w przypadku używania również innych substancji psychoaktywnych, które najprawdopodobniej powodują większe zmiany w funkcjonowaniu mózgu.
Należy zaznaczyć, że wiek rozpoczęcia używania konopi indyjskich u naszych uczestników (~ 20 lat) mógł być istotnym czynnikiem wpływającym na kształt uzyskanych wyników. Bardzo często w badaniach dotyczących użytkowników konopi indyjskich uczestnicy rozpoczynają używania znacznie wcześniej (w okresie dojrzewania). Stąd wyników naszego badania prawdopodobnie nie można generalizować na użytkowników konopi, którzy rozpoczęli regularne zażywanie dużo wcześniej. Jednocześnie uczestnicy naszego badania byli w średnim wieku i deklarowali długotrwałe używanie konopi indyjskich (~ 10 lat), co daje nam możliwość zbadania skutków długoletniego, skumulowanego używania konopi.
Wszystkie publikacje cytowane w raporcie znajdują się w bibliografii w publikacji.
fnhum-15-677793Pełne badania dostępne są we Frontiers in Human Neuroscience
Badania przeprowadziła Alicja Binkowska i WeedTeam
- Konopie w jednej grupie z heroiną? Analiza kontrowersyjnej klasyfikacji i nasze działania - 26 listopada 2024
- Prośba do obywateli: Zapytajcie kandydatów o depenalizację marihuany! - 26 listopada 2024
- Pismo do Ministerstwa Zdrowia w sprawie ograniczenia teleporad dla pacjentów korzystających z medycznej marihuany - 24 listopada 2024
